Stres ve Öfke Problemleri
Stres Nedir?
Stres; tehlike altında veya güvende hissetmediÄŸimiz zamanlarda, baÅŸka bir deyiÅŸle kendimizi korumaya almamız gerektiÄŸini düÅŸündüÄŸünüz durumlarda ortaya çıkar. YaÅŸantımızdaki deÄŸiÅŸimlere uyum saÄŸlayamama, olumsuzlukların artması, kendimizi ifade etmekte zorlanma gibi durumlar stresin açığa çıktığı zamanlara örnek gösterilebilir. Bu gibi durumlarda verdiÄŸimiz tepkiler deÄŸiÅŸkenlik göstermekle beraber nasıl baÅŸa çıkacağımızı bilmediÄŸimizde “öfke” yanıtları strese eÅŸlik edebilmektedir.
​
Öfke duygusunu ortaya çıkartan çok çeÅŸitli stres faktörleri olabilir. Ä°liÅŸki problemleri, maddi kaygı, motivasyon eksikliÄŸi gibi durumlar bunlardan birkaçıdır. Herkes hayatının bir döneminde az önce sıraladığımız olaylara benzer yaÅŸantılarla karşılaşır ve sonucunda da öfke veya sinir hissedebilir. Mutluluk, heyecan gibi pozitif olarak nitelendirdiÄŸimiz duygularımızı daha kolay ifade edebilirken öfke ve sinir gibi bizde negatif bir his uyandıran duygularımızı ise ifade etmekte güçlük çekebiliriz. Her birimizin olay ve durumlara verdiÄŸi duygusal tepkilerin farklılığı gibi bu tepkiler karşısında da nasıl davrandığımız deÄŸiÅŸiklik gösterir. O nedenle buradaki kritik nokta öfke hissedip hissetmemek deÄŸil, bu duyguyu nasıl saÄŸlıklı bir ÅŸekilde ifade ederek yönetebileceÄŸimizin farkında olmaktır.
​
Öfkenin hissetmek her duyguda olduÄŸu gibi saÄŸlıklı olsa da öfkenin istenmeyen sonuçlara neden olan baÅŸka formları da vardır. Büyük veya küçük bir ÅŸey yüzünden çabucak sinirlenebilir ve hem kendinizi hem çevrenizdekileri beklenmedik bir öfke nöbeti ile karşı karşıya bırakmış olabilirsiniz. Sonrasında ise öfkenin eylemlerinizi ele geçirmesi sonucu veya onu tekrar tetikleyecek bir ÅŸeyler yapabileceÄŸinizin yarattığı korkuyla yaÅŸamınızda ciddi sorunlar baÅŸ gösterebilir.
​
Öfke herhangi bir uyarı olmaksızın aniden de ortaya çıkabilir. Bazense ortaya çıkar ve kiÅŸi o an geçtikten sonra sinirlenmeye devam edebilir. ÖrneÄŸin araba sürerken bir baÅŸka sürücü yolumuzu kesince o kiÅŸiye korna çalarız, ancak muhtemelen yolumuzu kesmesine karşı süregelen öfkemiz olaydan hemen sonra bitmeyecek, bir süre daha sinirli ruh halimiz devam edecektir. Bu tarz öfke patlamalarında duygu, aniden ortaya çıkar ve herkesi ÅŸaşırtan bir davranış biçimi olarak kendini gösterir.
Peki hangi duygusal ve fiziksel semptomlara dikkat etmeliyiz?
Arada bir sinirlenmek, öfkenizi kontrol etmekte sorun yaÅŸadığınız anlamına gelmez. Bir ruh saÄŸlığı uzmanı deÄŸerlendirmesinde, öfke bozukluÄŸu teÅŸhisini belirlemek için davranış kalıpları ile birlikte öfkenin fiziksel ve duygusal belirtilerini dikkatlice taramalıdır. Duygusal belirtiler öfkeyle sınırlı olmayabilir; aynı zamanda kaygı ve iritabilite de içerebilir. Öfke hissettiÄŸi sırada bir kiÅŸi düÅŸüncelerinden bunalmış hissedebilir; düÅŸüncelerini takip etmede zorluk yaÅŸayabilir, hatta kendisine veya baÅŸkalarına zarar verme düÅŸüncelerine sahip olabilir.
​
Fiziksel belirtiler sizde mevcut olmasına raÄŸmen bu belirtilerin öfkeden kaynaklandığını fark edemeyebilirsiniz. Fakat bu semptomlar tedavi edilmediÄŸinde vücutta saÄŸlık riski taşıyan deÄŸiÅŸikliklerin artmasına neden olur. Öfkeyle ilgili bilinen belirtiler arasında baÅŸ aÄŸrısı, karıncalanma, kan basıncının yükselmesi, göÄŸüste sıkışma ve yorgunluk sayılabilir.
​
Bunların yanı sıra çözülmemiÅŸ öfke sorunları kaygı riskini artırıp kısa ve uzun vadeli etkiler yaratabilir. Bu durumda semptomlar kas aÄŸrısı ve gerginliÄŸi, baÅŸ dönmesi, zayıf hafıza ve konsantrasyon, baÅŸ aÄŸrısı, mide bulantısını içerebilir. Ayrıca uzun vadeli sonuçlara baktığımızda iliÅŸki sorunları ile birlikte kronik uyku bozuklukları, felç ve hafıza kaybı da ortaya çıkabilir.
​
Öfke tetikleyicileri yukarıda da bahsettiÄŸimiz gibi çeÅŸitli durum, olay ve kiÅŸisel sorunları içermekle beraber kiÅŸi geçmiÅŸteki bir yaÅŸantıya da öfkelenebilir. Madde kötüye kullanımı da oldukça yaygın bir öfke faktörüdür. Bazı kiÅŸiler çocukluk veya ergenlik dönemlerinde geçici öfke belirtileri gösterebilir. Öfke problemi yaÅŸamanın olasılığını arttıran diÄŸer risk faktörleri ise genetik, yaÅŸam ortamları ve geçmiÅŸ zihinsel saÄŸlık sorunları öyküsüdür. Çocukluklarını öfkelerini nasıl kontrol edeceklerini bilmeyen, fiziksel ve sözlü taciz uygulayan baÅŸkalarıyla -bu kiÅŸiler ebeveynleri de olabilir- aynı evde geçirmiÅŸ kiÅŸiler de öfke problemleri gözlemlenebilir. Bu kiÅŸiler istismar edici veya ÅŸiddet içeren durumlara maruz kalmış ve yaÅŸları büyüdükçe öfke problemleriyle ilgili semptomlar sergilemeye baÅŸlamış olabilirler.
​
Acil Durumlara Dikkat!
Bazen öfke nöbeti sırasında kiÅŸiler kendilerine veya baÅŸkalarına zarar verme riski taşırlar. Bu yoÄŸun öfke duygusu kiÅŸilerarası iliÅŸkilerde sorunlara, maddi hasara veya ÅŸiddete yol açabilir. EÄŸer öfke problemi yaÅŸadığınızı düÅŸünüyorsanız veya bir tanıdığınızın yaÅŸadığını düÅŸünüyorsanız ruh saÄŸlığı uzmanına baÅŸvurmada geç kalmamanızı öneririz. Keza sorun ele alınıp tedavi edilmezse yukarıda bahsedildiÄŸi üzere yoÄŸun duygusal patlamalara ve bunun sonucunda istenmeyen davranışlara neden olabilir.